Yaygın Gelişimsel Bozukluklar

Yaygın Gelişimsel Bozukluk Nedir?

Yaygın gelişimsel bozukluk, birden fazla tanı grubunu içeren, erken çocukluk döneminde başlayan ve bireylerin yaşıtlarına oranla, gelişimlerinde gerilikler ve davranışlarındaki farklılıklarla kendisini gösterir. Burada ebeveynler için en önemli veri, yaygın gelişimsel bozukluğu olan her bireyin birbirinden farklı özellikler gösterebiliyor olmasıdır. Kendisini erken çocukluk döneminde gösteren bu bozukluğun içinde yer alan tanı grupları ise şunlardır:

1. Otizm
2. Asperger Sendromu
3. Rett sendromu
4. Dezintegratif bozukluk
5. Atipik Otizm

1- OTİZM

Yaygın gelişimsel bozukluklar yelpazesi içinde en fazla karşılaşabileceğimiz tanı grubu otizmdir. Kendisini erken çocukluk döneminde gösteren otizmi tanımak için şunları sıralayabiliriz.

• Göz kontağı kurmazlar, kursalar bile kısa sürelidir.
• Huzursuz görünebilirler.
• Seslenildiğinde duymuyormuş gibi görünebilir.
• Aşırı hassas oldukları noktalar vardır. Işığa, sese, kokuya karşı olabilir.
• Rutine bağımlı olabilirler. Ev içi düzenin değiştirilmesinde ve ya günlük rutinlerindeki değişikliklere aşırı tepki verebilirler.
• Davranış problemleri olarak kendisine ve ya çevresine zarar verebilir.
• Ortak dikkat kurmada yetersizlikler görülebilir.
• Dil konuşma gelişiminde fark edilebilir derecede gerilik gözlenebilir.
• Yaşıtları ile oyun arkadaşlığı kurmada yetersizlikler görülebilir.
• Konuşma gelişiminde gecikme ve anormallikler görülebilir.
• Konuşmada başkalarının söylediği sözcükleri tekrarlamalar gözlenebilir.
• Taklit etme ve hayali oyunlar oynamada yetersizlikler gözlenebilir.
• Bazıları kendi etrafında döner ve ya sallanırlar. Parmak ucu yürüme de gözlenebilir.

2- ASPERGER SENDROMU

Sosyal ilişki ve iletişim sorunlarının yanı sıra dar bir ilgi alanı eşlik eder. Sınırlı bir konuda derin bir bilgiye sahip olabilirler. Aşırı bilgiçlik sosyal ilişkilerinin bir parçasıdır. El becerilerinde yaşına göre gerilikler gözlenebilir. El, kol hareketleri, mimikler gibi vücut dilini kullanırken sorunlar yaşayabilirler. Zihinsel takıntıları vardır ve rutinlere bağlılık söz konusudur.

3- DEZİNTEGRATİF BOZUKLUK

Bu çocuklarda doğumdan sonraki en az iki yıl süreç normaldir. Bozukluk kendisini sıklıkla 3-4 yaşlarında gösterir. Bu tanıyı alan bireylerde huzursuzluk, kaygının üst düzeyde olmasının yanı sıra kazanılmış becerilerde hızla gerileme söz konusudur.

4- RETT SENDROMU

Rett sendromu çok büyük oranda kızlarda görülür. Çocuğun 5.ay sonu ile birlikte başım büyümesinde yavaşlama görülür. El ve ince motor beceriler, gerileme ile birlikte basmakalıp hareketlere dönüşür. Koordinasyonu bozuk bir yürüme ya da vücut hareketlerinin olduğu bir görünümleri vardır.

5- ATİPİK OTİZM

Tanı koymak için yeterli veriye sahip olunamadığı ve gelişiminde yaşanan problemlerin karşılığı olarak bu kavram kullanılmıştır. Adından da anlaşılacağı otizm olmamakla birlikte, otizme benzeyen tarafları vardır. Dil ve sosyal iletişimde sorunlar, dilin amaca uygun kullanımında sorunlar, aşırı utangaçlık, aşırı çekingenlik görülebilir. Ağır formu yoktur ve hafif otizme çok benzer. İyi eğitimle ve elverişli şartlarla tamamen normale dönebilir.

Yaygın gelişimsel bozukluğu olan bireylerle çalışırken kullanılan başlıca modüller

1. Eşleme Becerileri
2. Taklit Becerileri
3. Yönerge Takip Becerileri
4. Görsel Destek Kullanımı
5. Alıcı Dil Becerileri
6. İfade Edici Dil Becerileri
7. Oyun ve Müzik Becerileri
8. Öz Bakım Beceriler
9. Günlük Yaşam Beceriler
10. Motor Beceriler
11. Sosyal Beceriler
12. Okuma Yazma
13. Matematik